Binnen het onderzoek van Stichting Pelita en Hogeschool Saxion wordt verkend wat de behoeften zijn van Indische en Molukse ouderen ten aanzien van wonen, zorg en zingeving. Daarnaast wordt onderzocht hoe in deze behoeften kan worden voorzien. Met behulp van drie focusgroepen, met ervaringsdeskundigen vanuit de doelgroep, Indische mantelzorgers van de tweede generatie en Molukse mantelzorgers van de tweede generatie, gaat het project aan de slag. Het eerste gesprek met de eerste twee focusgroepen heeft inmiddels plaatsgevonden. Verhoeve: ‘’Hier ontstonden mooie en diepgaande gesprekken. Heel openlijk werd er verteld over ervaringen en geïnventariseerd wat nodig is voor de ouderen.’’
Hulp is noodzakelijk
Het eerste focusgroep-gesprek met de mantelzorgers van de tweede generatie Indische Nederlanders uit Twente vond eind november plaats. In Enschede bespraken zes mantelzorgers waar zij in hun rol als mantelzorgers tegenaan lopen bij de zorg voor hun familie. Verhoeve merkt dat de deelnemers van de focusgroepen graag willen bijdragen aan het onderzoek. ‘’Zij zien dat er hulp nodig is voor goede zorg voor Indische en Molukse ouderen. Ze merken daarnaast door deelname aan het onderzoek dat zij serieus worden genomen en dat hun ervaringen en mening van belang zijn. Alleen dat al is een mooi bijeffect van ons project. En zij gaan graag samen in gesprek over hun ervaringen. Dat laat zien dat er zeker iets is om over te praten. En samen zoeken naar mogelijke oplossingen is van belang.’’
Dat er meer aandacht nodig is voor Indische en Molukse ouderen ziet ook Verhoeve. ‘’Deze ouderen stellen zich vaak bescheiden en dienstbaar op, je hoort ze nooit. Het is belangrijk om kennis over de achtergrond van deze ouderen te hebben. Op de vraag of het goed met hen gaat zullen ze altijd zeggen ‘goed’. Dat maakt het erg lastig om erachter te komen wat hun hulpvraag is.’’
Liefdevolle plicht
Een van de vragen die naar voren kwam tijdens het focusgroep-gesprek was ‘wat versta je onder mantelzorg? Is dat een plicht?’ Als reactie noemde een van de deelnemers mantelzorg een liefdevolle plicht; iets dat bij de cultuur hoort. Ook de andere mantelzorgers waren het hiermee eens. Verhoeve: ‘’Eén van de mantelzorgers zag zichzelf niet eens als zodanig, terwijl zij heel veel zorg voor verschillende familieleden op zich heeft genomen en neemt. Die bescheidenheid is kenmerkend voor mensen met deze cultuur. Zij zien het als iets vanzelfsprekends om voor familie te zorgen; dit doe je gewoon, vaak zonder dat het van je wordt gevraagd.’’
Machteloosheid en schrijnende situaties
Waar de ouderen uit de Indische en Molukse cultuur niet snel om hulp vragen, blijken ook de mantelzorgers tegen deze vraagverlegenheid aan te lopen. Tijdens het focusgroep-gesprek bleek dat de deelnemers niet snel hulp vragen aan hun broers, zussen of andere familieleden. Verhoeve: ‘’Het is goed dat deze zaken naar voren komen, om samen te kunnen zoeken naar oplossingen. De mantelzorgers voelen zich vaak machteloos omdat zij zien dat er zorg nodig is voor hun familie, maar dat de ouderen hier niet om vragen of op ingaan. Dat maakt het lastig.’’ Tijdens het gesprek met de mantelzorgers werd volgens Verhoeve ook met veel liefdevolle humor gesproken over situaties die ontstaan rondom de mensen voor wie zij zorgen. ‘’Terwijl als je goed luistert het om schrijnende situaties gaat.’’
Verdriet en trauma
In september 2020 vond het eerste focusgroep-gesprek met ervaringsdeskundigen en vertegenwoordigers vanuit de Indische en Molukse gemeenschap plaats. Uit dit gesprek kwamen vraagstukken voor verdere verdiepingen. Verhoeve: ‘’De deelnemers spraken over hun drijfveren en het zien van het verdriet en het trauma bij hun ouders. Dit gesprek ging enorm de diepte in. De mate van openheid van de deelnemers raakt ons als projectleiders en onderzoekers. Doordat zij heel open over hun situatie en dit thema spreken, zien wij dat zij graag willen dat er echt iets gaat veranderen.’’
Mogelijke oplossingsrichtingen
Tijdens de gesprekken die nog zullen volgen, zullen de verschillende groepen op zoek gaan naar mogelijke oplossingsrichtingen. Verhoeve: ‘’Uiteindelijk willen we de oplossingen die uit de focusgroep-gesprekken komen in de praktijk brengen. Het is belangrijk dat artsen en ander zorgpersoneel goed weten hoe ze het beste kunnen omgaan met Indische en Molukse ouderen. Hierbij speelt kennis over de cultuur en een cultuurspecifieke benadering een belangrijke rol.’’
Verhoeve is tevreden over de informatie die tot dusverre naar voren is gekomen vanuit de focusgroepen. Ze kijkt uit naar het vervolg van het project. In het nieuwe jaar zullen de volgende focusgroep-gesprekken volgen. ‘’Dit geeft zeker zin in meer. Ook volgend jaar gaan we hard aan de slag met dit onderzoek. Het is belangrijk voor deze focusgroep-gesprekken om samen af te kunnen spreken. Helaas hebben we daarom door de coronacrisis vertraging opgelopen. Maar met ons project kunnen we uiteindelijk echt bijdragen aan goede zorg en ondersteuning voor Indische en Molukse ouderen.’’
Tekst: Femke van Stratum
Foto (header): Indische Huiskamer 'Mampir Sadja' Enschede
Kijk hier voor meer informatie over het project 'Ontwikkeling van cultuursensitieve zorg voor Indische en Molukse ouderen'. Voor meer informatie over Stichting Pelita kunt u hier terecht.
Lees hier het eerdere interview met Josselien Verhoeve op onze website.
