Binnen ‘Goed Leven met Dementie’ doen jullie onderzoek naar mensen met dementie. Wat spreekt jou zo aan binnen dit thema?
‘’Het thema ouderen en dementiezorg spreekt mij enorm aan. Al van jongs af aan heb ik veel affiniteit met ouderen. Vroeger had ik verschillende bijbaantjes in een verzorgingshuis en in de thuiszorg. Die baantjes hebben mijn blik verruimd. Ik merkte daar bijvoorbeeld dat je met kleine dingen, zoals interesse tonen, veel kunt betekenen voor de ouderen. Met de ouderen had ik leuke interacties en gesprekken. En de levensverhalen van ouderen boeien mij enorm. Zij hebben tachtig of soms wel negentig jaar aan kennis en ervaringen. Dat is bijzonder. Ik vind het mooi dat ik in mijn huidige functie iets kan betekenen voor mensen met dementie. Ik zie waar het spaak loopt en hoop daar vanuit mijn functie iets aan te kunnen doen, zowel in de praktijk als in het onderwijs.’’
Waar loopt het precies spaak?
‘’Dementie wordt vaak geassocieerd met verlies en uitdagingen. Mensen met dementie worden snel weggezet als mensen die helemaal niets meer kunnen en niets meer te wensen hebben. Wij denken binnen ons lectoraat dat dit ook anders kan. Bij ons ligt daarom de nadruk op wat wél kan, zonder uit het oog te verliezen dat dementie een verdrietige en uitdagende ziekte is. Door dementie verliest een persoon een deel van zichzelf en daarmee ook wie hij of zij was. En toch zijn er ook echt dingen waar deze mensen van kunnen opbloeien en waardoor ze mee kunnen blijven doen. Wij hebben binnen onze onderzoeken daarom aandacht voor zaken zoals autonomie, waardigheid, regie, welbevinden en zingeving.
Het aantal mensen met dementie neemt toe. En je ziet dat mensen vaak niet goed weten hoe een goed leven met dementie te ondersteunen of niet zien wat mogelijk is. Terwijl er echt veel mogelijk is. Mensen met dementie blijven gewoon mensen die iets wel of niet leuk vinden. Dat wordt weleens vergeten. Ik vind het belangrijk om hier aandacht voor te hebben.’’
Is er volgens jou voldoende aandacht voor ouderen met een migratieachtergrond met dementie?
‘’De aandacht voor mensen met dementie in het algemeen is de laatste tien, vijftien jaar flink verbeterd. Met name de verpleeghuiszorg kent veel aandacht en verbetering. Dementie wordt vaak geassocieerd met verpleeghuiszorg, terwijl de meeste mensen met dementie in eerste instantie nog gewoon thuis wonen. Maar vanuit de overheid, op beleidsniveau, is hier meer aandacht voor dan een aantal jaar geleden. Ik denk wel dat er nog veel te winnen is op het gebied van kennis rondom dementie.
Wat betreft ouderen met een migratieachtergrond en dementie, hier is lang niet altijd genoeg aandacht voor. Ik denk dat op dit gebied zeker nog veel te winnen valt. Daar willen wij graag aan bijdragen met onze projecten en samenwerkingen. Zo staat op 13 oktober weer een bijeenkomst gepland van ons netwerk van professionals, ditmaal over persoonsgerichte- en cultuursensitieve zorg.’’
Je deed en doet onderzoek naar dagbesteding op zorgboerderijen. Hieruit bleek de positieve werking van zorgboerderijen op ouderen. Wat zorgt ervoor dat een zorgboerderij een goede dagbesteding is?
‘’Een zorgboerderij is een innovatieve vorm van zorg voor mensen met dementie. Mensen die deelnemen aan dagbesteding op een zorgboerderij zijn meer buiten, zijn actiever, eten gezonder en bewegen veel. Daarnaast hebben ze veel sociale interacties en hebben ze vaak het gevoel echt iets bij te kunnen dragen en ergens bij te horen. Dat zijn voorbeelden van de positieve uitwerking van dagbesteding op een zorgboerderij.’’
Binnen je nieuwe functie en als projectpartner van In2Werelden kwam naar voren dat het bij deze dagbesteding vaak gaat om mensen met een Nederlandse achtergrond. Wat vind je hiervan?
‘’Eigenlijk is het wel jammer dat ouderen met een migratieachtergrond niet vaker dagbesteding volgen op een zorgboerderij. Diverse Turkse en Marokkaanse ouderen hadden in hun land van herkomst namelijk regelmatig een boerderij, zo heb ik mij laten vertellen. En ook Surinaamse ouderen zijn het vaak gewend om grond te hebben waarop ze kunnen verbouwen. Voor deze mensen zou dagbesteding bij een zorgboerderij een mooie en passende vorm van zorg kunnen zijn. Maar dan moeten ze de weg hierheen wel kunnen vinden. Daar liggen extra uitdagingen, om hen te leiden naar zorg en dagbesteding die ze nodig hebben. En ook zorgboeren weten misschien nog niet goed hoe ze op deze groep kunnen inspelen.’’
Op welke manier richten jullie je nu op mensen met een migratieachtergrond en dagbesteding op zorgboerderijen?
‘’Onder mijn begeleiding hebben studenten van de minor Goed Leven met Dementie verkennend onderzoek gedaan naar migrantenouderen en zorgboerderijen. Hieruit kwamen positieve geluiden naar voren. Zorgprofessionals, mantelzorgers en zorgboeren gaven aan dat dit een passende plek zou kunnen zijn voor ouderen met een migratieachtergrond. Zo staat een taalbarrière niet in de weg bij het werk op een boerderij en kan de ruimte die de boerderij biedt rust geven aan ouderen, die bijvoorbeeld uit een oorlogsgebied gevlucht zijn. Deze eerste signalen zijn dus positief. Het gaat erom mensen op een passende plek of dagbesteding te krijgen. Als dat een zorgboerderij is, kan dat een mooie aanvulling zijn op het bestaande aanbod. In het najaar gaat een volgende groep studenten met een verdiepend onderzoek hiermee verder aan de slag.’’
Binnen Hogeschool Windesheim richten jullie je op praktijkgericht actieonderzoek, samenwerking met de doelgroep. Waarom is het zo belangrijk om samen te werken met de ouderen zelf?
‘’Wij richten ons binnen onze projecten altijd op de samenwerking met de mensen om wie het gaat in het onderzoek. We werken dus bijvoorbeeld samen met mantelzorgers, zorgprofessionals en ouderen zelf. Het is gek om iets te ontwikkelen, zoals een methodiek, zonder de mensen om wie het gaat erbij te betrekken. En door samenwerking kun je ook veranderingen aanbrengen, zowel in de praktijk als in het onderwijs. Dit onderzoek is niet altijd makkelijk. Dat ligt aan verschillende factoren, zoals de groep en het onderwerp van een project. Zo maakte corona het lastig om mensen te interviewen voor onderzoek. Maar ook gevoelige onderwerpen, zoals dementie of het vertonen van onbegrepen gedrag, kan lastig zijn om te onderzoeken bij ouderen met een migratieachtergrond. Bijvoorbeeld omdat de ouderen zich hiervoor schamen of het herkennen als een normaal verschijnsel.’’
Wat hoop je als lector bij te dragen binnen Hogeschool Windesheim?
‘’Ik hoop dat het stigma rondom dementie kan worden doorbroken. Zonder het probleem te bagatelliseren hoop ik dat we kunnen inzetten op de dingen die mensen met dementie nog wél kunnen. Ik hoop met ons onderzoek te kunnen bijdragen aan de beeldvorming rondom dementie. Door gebruik te maken van elkaars kennis, zoals samenwerking binnen het Overijsselse project ‘In2Werelden’ kun je verder komen. De kracht hiervan is om mensen die werken aan het thema ‘ouderen met een migratieachtergrond’ bij elkaar te brengen. Door deze verbinding te leggen kunnen we de uitkomsten van elkaars onderzoeken en projecten verder brengen.
Door onze link met de praktijk én met het onderwijs kunnen we veel betekenen. Ons onderzoek kan namelijk in de praktijk worden gebracht maar tegelijkertijd leiden we professionals op, vanuit opleidingen zoals social work, verpleegkunde en de Minor Goed Leven met Dementie. Je merkt dat studenten en professionals vaak nog zoekende zijn naar hoe het beste met dementie om te gaan. Dementie komt nog te weinig aan de orde binnen de verschillende opleidingen en nieuwe inzichten uit onderzoek krijgen niet altijd direct een plaats binnen het onderwijs. Ik hoop dat we hier samen een bijdrage aan kunnen leveren.’’
De lectorale rede van Simone de Bruin staan gepland op donderdag 18 november. Bij het uitspreken van haar rede aanvaardt Simone officieel haar nieuwe functie als lector en licht zij toe hoe zij samen met haar team met praktijkgericht onderzoek wil bijdragen aan een goed leven met dementie. Via deze link is meer informatie te vinden over haar lectorale rede.
Hogeschool Windesheim werkt aan verschillende projecten rondom ouderen met een migratieachtergrond. Kijk hier voor meer informatie over de projecten 'Toegankelijkheid van zorg voor Turkse en Marokkaanse migranten met dementie', 'Een verpleegkundige methodiek voor onbegrepen gedrag bij dementie in de thuissituatie' en 'Professionals en cultuursensitieve zorg: een lerend netwerk van professionals Zwolle'
Auteur: Femke van Stratum
