De cultuurkist is een product van Stichting Pelita, de oudste welzijnsorganisatie voor Indische en Molukse ouderen in Nederland. De stichting bevindt zich in de fase waarin ze de eerste generatie migranten uit voormalig Nederlands-Indië in hun huidige levensfase willen ondersteunen, vertelt Van Riel. Binnen het programma context-gebonden zorg en cultuurspecifieke zorg ontwikkelden ze methodes die ouderen kunnen helpen, zoals deze cultuurkist. ‘’Het is namelijk belangrijk dat ouderen de sfeer van het verleden kunnen herbeleven’’, legt Van Riel uit. ‘’Het bewust actief ophalen van fijne herinneringen, ook wel reminiscentie genoemd, helpt bij het verbeteren van welbevinden van ouderen. Zeker als sprake is van beginnende dementie.’’
Meer dan 120 materialen
De kist is een website vol spelletjes, materialen, boeken, geluidsopnames en films die aansluiten bij de belevingswereld van de ouderen. Hij is bedoeld als toolbox voor mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten die met Indische of Molukse ouderen werken. Het is een praktische kist met veel voorwerpen die te maken hebben met de achtergrond van deze groep ouderen. Zo kun je op de homepagina van de site aangeven wat je wil doen, waar je mee aan de slag wil gaan of waar je meer over wil weten. In totaal staan er meer dan 120 materialen in de kist. Per categorie, zoals geluid, spel, boek en beeld, zijn verschillende tips en materialen te vinden waarmee de ouderen aan de slag kunnen.
Leerzaam voor beroepskrachten
Stichting Pelita wil de materialen testen en verzamelen met behulp van de ouderen. Echter, wegens de coronacrisis was het veldwerk tijdelijk niet mogelijk. De meeste materialen zijn daardoor digitaal verzameld door Peter van Riel. Hij vertelt: ‘’Pas sinds kort zijn we weer in staat om bij organisaties en ouderen langs te gaan om de materialen samen uit te proberen. Het is mooi om te zien hoe de ouderen reageren op de cultuurkist. Zo gebruikten kortgeleden drie ouderen de belevenistafel, een van de tips uit de kist. Dit is een tafel vol spelletjes en mogelijkheden. Ze kozen op de belevenistafel voor de categorie ‘eten’, een populair thema onder Indische ouderen. Ze kregen bijvoorbeeld een keuken uit de jaren vijftig te zien. De ouderen reageerden heel enthousiast. De komende tijd kunnen we weer op pad, om samen met de ouderen, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals de materialen uit te proberen en samen te beoordelen of ze een plek in de kist krijgen.’’
En de kist werkt twee kanten op, vertelt Van Riel; ‘’beroepskrachten die met ouderen uit voormalig Nederlands-Indië werken kunnen zich met behulp van de Cultuurkist verder verdiepen in deze ouderen. Zo kunnen ze informatie vinden over de cultuur of zelf Indische woorden leren.’’
Voor álle ouderen met een migratieachtergrond
De kist is niet enkel door Indische en Molukse ouderen te gebruiken, benadrukt Van Riel. ‘’Het accent ligt op ouderen uit voormalig Nederlands-Indië. Hun jeugdervaringen staan centraal. Maar we hebben ook bewust de jaren vijftig, toen deze ouderen in Nederland aankwamen, meegenomen in de kist. Toen zij voor het eerst boerenkool klaarmaakten of Nederlandse muziek hoorden. Er zitten ook zeker materialen in die voor andere ouderen met een migratieachtergrond, maar zonder Indische achtergrond, leuk zijn om te gebruiken.’’
Nieuwe materialen
Stichting Pelita zoekt ondertussen actief verder naar nuttige en leuke materialen voor in de Cultuurkist. Van Riel: ‘’De kist bevat een selectie van materialen; het is niet de bedoeling dat hij overvol raakt. In de praktijk moet de inhoud zich bewijzen. Maar we staan zeker open voor tips voor nieuwe of aanvullende materialen. Het is een ‘levende’ toolbox die steeds wordt aangevuld met nieuwe methoden, inzichten en materialen.’’ Stichting Pelita blijft daarom op zoek naar relevant materiaal om de kist aan te vullen.
Oproep: Heeft u een suggestie waarvan u vindt dat de Cultuurkist niet zonder kan? Of heeft u andere opmerkingen of aanvullingen? Neem dan contact op via info@pelita.nl, o.v.v. Cultuurkist.
Kijk voor meer informatie op de website van de Cultuurkist.
Tekst: Femke van Stratum
